लेखक - डॉ. प्रमोद ढेरे, निसर्ग उपचार तज्ञ



स्ट्रोक किंवा हृदयाचा झटका हे भारतातील मृत्यूचे प्रमुख कारण बनले आहे.

हा एक धोकादायक रोग आहे ज्यावर तात्काळ उपचार करणे गरजेचे आहे. त्यामुळे या भयंकर आजाराबाबत जनजागृती करण्यासाठी दरवर्षी २९ ऑक्टोबर रोजी जागतिक स्ट्रोक दिवस साजरा केला जातो. याला World Brain Stroke day अर्थात जागतिक स्ट्रोक दिवस असेही म्हणतात.

स्ट्रोक म्हणजे काय?

न्यूरोलॉजी विभागाचे डॉक्टरांच्या मते, स्ट्रोक तेव्हा होतो जेव्हा रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्ताच्या गुठळ्या किंवा प्लेक्सच्या स्वरूपात चरबी जमा होते. यामुळे मेंदूला होणारा रक्तप्रवाह कमी होतो किंवा पूर्णपणे बंद होतो. हे रक्तातील ऑक्सिजन आणि पोषक तत्वांचा प्रवाह अवरोधित करते. ज्यामुळे मेंदूच्या पेशी काही मिनिटांतच मरतात. मेंदूतील रक्तस्त्राव काही प्रकरणांमध्ये स्ट्रोक देखील होऊ शकतो. जेव्हा नुकसान खूप मोठे असते. स्ट्रोकचे दोन स्तर आहेत - मिनिस्ट्रोक आणि स्ट्रोक.

मिनीस्ट्रोक म्हणजे काय

एक मिनी-स्ट्रोक तेव्हा होतो जेव्हा नुकसान फक्त काही मिनिटे टिकते आणि मेंदूवर कायमस्वरूपी प्रभाव टाकत नाही. त्याची लक्षणे इतर स्ट्रोक सारखीच असतात आणि अनेकदा येऊ घातलेल्या मोठ्या स्ट्रोकची सूचना म्हणून ते येत असतात. स्ट्रोकमुळे मेंदूला कायमचे नुकसान होऊ शकते आणि दीर्घकालीन अपंगत्व येऊ शकते हे जाणून घेणे फार महत्वाचे आहे. म्हणून, स्ट्रोकच्या सर्व लक्षणांबद्दल जागरूक असणे आवश्यक आहे

1.    शरीरच्या काही भागांना मुंग्या येणे:-

स्ट्रोकचा अनुभव घेणाऱ्या व्यक्तींना त्यांच्या चेहऱ्यावर, हातावर किंवा पायांवर अर्धवट अर्धांगवायूचा अनुभव येऊ शकतो. बहुतेक प्रकरणांमध्ये ते शरीराच्या एका बाजूला दिसून येते. हे ओळखण्यासाठी, रुग्णाला त्याचा/तिचा हात/पाय वर करण्यास किंवा हसण्यास सांगितले जाते.

2.    डोळ्याचा प्रकाश कमी होणे:-

अचानक आंशिक किंवा पूर्ण दृष्टी कमी होणे हे आणखी एक लक्षण आहे ज्याची जाणीव असणे आवश्यक आहे. हे एका किंवा दोन्ही डोळ्यांमध्ये होऊ शकते.

3.    आंशिक दृष्टी कमी होणे:-  

स्ट्रोकच्या काही प्रकरणांमध्ये, रुग्णाची दृष्टी येऊ शकते आणि जाऊ शकते. तर आंशिक दृष्टी कमी होणे कमी तीव्र असते. रेटिनल धमनी अडथळ्यामुळे डोळ्यात रक्ताची गुठळी तयार होते, ज्यामुळे कायमचे अंधत्व येऊ शकते. हे स्ट्रोकमुळे देखील होते.

4.   समतोल बिघडणे:-

मेंदूला हानी झाल्याची प्रतिक्रिया म्हणून तात्काळ चक्कर येणे, असंतुलन आणि समन्वय कमी होणे होऊ शकते. त्यामुळे रुग्णाला चालणे, बसणे, हालचाल करणे कठीण होते.



5.    गंभीर डोकेदुखी:-

अज्ञात कारणाशिवाय असह्य डोकेदुखी हे एक महत्त्वाचे लक्षण आहे ज्याकडे दुर्लक्ष केले जाऊ नये. मनात काहीतरी चुकीचं होत असल्याचं वाटणं हे पहिलं लक्षण आहे.

उपचार :-

स्ट्रोक नंतर पुनर्प्राप्तीसाठी वैद्यकीय तज्ञांचा वेळेवर हस्तक्षेप महत्वाचा आहे. मिनी-स्ट्रोक आणि त्यांची लक्षणे कमी लेखणे आणि स्ट्रोकची आणखी वाईट प्रकरणे घडवून आणणे सामान्य आहे.

स्ट्रोकच्या लक्षणांबद्दल जागरूक आणि सक्रिय असणे आणि नियमित चाचण्या घेणे सर्वोत्तम उपचारांसाठी आवश्यक आहे.

संकलन-

निसर्ग उपचार तज्ञ

डॉ. प्रमोद ढेरे, पिंपरी-चिंचवड, पुणे.

आरोग्यविषयक व्याख्याते व लेखक

संपर्क – 9271669669

(अशी आरोग्यविषयक माहिती नियमितपणे आपल्या वॉट्स्ॲपवर हवी असल्यास 'Arogya' असे टाईप करुन 9271669669 या नंबरवर वॉट्स्ॲप मेसेज करावा. आपणास आमच्या 'आरोग्य माहीती घ्या' या ग्रुपमध्ये समाविष्ट करण्यात येईल)

संजीवनी आर्टलाईफ वेलनेस सेंटरला भेट देण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा.

https://sanjeevani-artlife-wellness.business.site