मुंबई : अधिकार्‍यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, राष्ट्रीय आपत्कालीन व्यवस्थापन प्राधिकरणाने (NDMA) बृहन्मुंबई महानगरपालिकेला (BMC) पूर परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी, तपशीलवार कृती योजना तयार करण्यास सांगितले आहे. मुंबईत अलीकडील मुसळधार पावसामुळे नागरिकांची मोठी तारांबळ उडाली होती. 

हे आव्हान अजूनही सरलेले नाही. त्यामुळेच हे पाऊल उचलण्यात आले आहे. याव्यतिरिक्त, बीएमसी शहरातील पर्जन्य जलनिस्सारण प्रणाली (stormwater drains) सुधारण्यासाठी एक मास्टर प्लॅन तयार करेल. प्रति तास १२० मि.मी. पर्यंतच्या पावसात परीस्थिती नियंत्रणात ठेवणे हे याचे उद्दिष्ट आहे. 

पालिकेने शहरातील नाल्यांची पाणी वाहून नेण्याची क्षमता प्रति तास १२० मिमी पर्यंत वाढवण्याची शक्यता तपासण्याचा निर्णय घेतला होता. २००६ च्या जलप्रलयानंतर, चितळे समितीच्या शिफारशीनुसार मुंबईतील नाल्यांची क्षमता प्रति तास २५ मिमी पावसावरून ५५ मिमी पावसापर्यंत वाढवण्यात आली होती. बीएमसीच्या माहितीनुसार, हा प्रकल्प आता ९० टक्के पूर्ण झाला आहे.

मुंबईतील पावसाळ्यात पाणी साचण्याचे प्रमाण आणखी कमी करण्यासाठी शहराला चार नवीन पंपिंग स्टेशन्स मिळतील, अशी घोषणा सांस्कृतिक कार्य आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्री तसेच मुंबई उपनगर जिल्ह्याचे पालकमंत्री आशिष शेलार यांनी केली. बीएमसीच्या एका अभ्यासात असे दिसून आले आहे की गेल्या ६ वर्षांत शहरात अति-तीव्र पाऊस अधिक प्रमाणात झाला आहे, या पार्श्वभूमीवर हे बदल होत आहेत.

शहरात ६१ टक्के वाढ नोंदवली गेली

बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या आपत्कालीन व्यवस्थापन विभागाने केलेल्या अभ्यासानुसार, गेल्या ३ वर्षांत शहरात १०० मिमी पेक्षा जास्त पाऊस पडलेल्या दिवसांची संख्या मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे. २०२२ मध्ये असे १३ दिवस होते, २०२३ मध्ये १४ दिवस होते आणि २०२४ च्या मान्सून हंगामात २१ दिवस होते, म्हणजेच शहरात ६१ टक्के वाढ नोंदवली गेली आहे. ही संख्या वार्षिक सरासरी १६ दिवसांपेक्षा जास्त आहे, जिथे एका दिवसात १०० मिमी पेक्षा जास्त पाऊस नोंदवला जातो. तुलनेसाठी, अधिकृत आकडेवारीनुसार, मुंबईत मान्सून महिन्यात सुमारे २१०० मिमी वार्षिक पाऊस पडतो. या अभ्यासात असेही समोर आले आहे की या काळात मुंबईत अति-तीव्र पावसाची सरासरी वाढली आहे.

१० वर्षांत, चार तासांत अति-तीव्र पाऊस २८ वेळा

गेल्या सहा वर्षांत, चार तासांच्या कमी कालावधीत पडलेल्या अति-तीव्र पावसाची सरासरी १३१ मिमी वरून १८२ मिमी पर्यंत वाढली आहे. २५ जुलै २०२४ रोजी, शहरात फक्त चार तासांत २६७ मिमी पाऊस पडला, तर २७ जुलै २०२३ रोजी १३२ मिमी आणि ३० जुलै २०२२ रोजी देखील पाऊस पडला होता. गेल्या १० वर्षांत, चार तासांत अति-तीव्र पाऊस २८ वेळा झाला आहे. ही संख्या वार्षिक सरासरी १६ दिवसांपेक्षा जास्त आहे, जिथे एका दिवसात १०० मिमी पेक्षा जास्त पाऊस नोंदवला जातो. तुलनेसाठी, अधिकृत आकडेवारीनुसार, मुंबईत मान्सून महिन्यात सुमारे २१०० मिमी वार्षिक पाऊस पडतो.

-----